Temel Düzeltme Dalgaları - Zig Zag

Zig Zag Düzeltme Temel Özellikler :

• Zig Zag daima 3 dalgalıdır.
• B dalgası , A dalgasının başlangıcının ötesine gidemez.
• A dalgası ya ilerleyen diyagonaldir yada bir itkidir. (Çogunlukla itkidir)
• C dalgası ya bir sonlanan diyagonaldir yada bir itkidir. (Çoğunlukla itkidir)
• B dalgası ZigZag, Flat (Yassı), Triangle (Üçgen) yada bir kombinasyon (İlerde açıklanacak) olabilir.
• C dalgası çogunlukla , A dalgası sonunun ötesine geçer.

İkili Zig Zag

Hatırlarsanız, Zig Zag yapının temel amacı, kendinden önceki fiyat hareketininin bir kısmını, az zamanda hızlıca geri almaktır. Bazen Zig Zag yapı bu geri almayı tüm yapı sona erse dahi yapamayabilir. (Grafikte W noktasında bir Zig Zag yapı tamamlanmıştır.)
Eğer Fiyat açısından geri alma hedefi bir Zig Zag tarafından bitirilemez ise (W Dalgası), Zig Zag yapı sonrası bir tepki hareketi (X ile gösterilen dalga) sonrası, İkinci bir Zig Zag yapı ile hedeflenen fiyat seviyelerine ulaşılabilir (Y ile gösterilen dalga). İşte tüm bu yapıya ikili Zig Zag adı verilir ve İlk Zig Zag W harfi ile, İkinci Zig Zag Y harfi ile gösterilir. İki Zig Zag arasındaki düzeltme dalgası ise X şeklinde etiketlenir.

İkili Zig Zag yapılar, Tekli Zig Zag yapıya göre daha nadir oluşur. Bazen fiyat ikili Zig Zag yapı sonrasında bile hedeflenen fiyat seviyelerine ulaşamamış olabilir. Bu durumda (İkili Zig Zag sonrası)
, önce bir tepki dalgası (ikinci bir X tepkisi) ve sonrasında Z etiketi ile gösterilen, üçüncü bir Zig Zag yapı görülebilir. Buna da Üçlü Zig Zag (Triple Zig Zag) adı verilir. Dörtlü, Beşli Zig Zag yapılar yoktur, maximum sınır üçlü Zig Zag yapıdır. Üçlü Zig Zag'lar çok çok nadir görülür. (En olası Tekli Zig Zag, Daha az olası ikili Zig Zag, en az olası ise Üçlü Zig Zag'dır)

Aşağıda İkili Zig Zag'ın temsili bir resmini görmektesiniz.

X Dalgası da aynen bir Zig Zag'ın B dalgasında olduğu gibi  ZigZag, Flat, Triangle yada bir kombinasyon (İlerde açıklanacak) olabilir. X dalgası tanımlama ile ilgili genelde yüksek olasılıkla çalışan şu rehber ilke verilebilir. X dalgası , genelde kendinden önceki ve sonraki Zig Zag'ların B dalgalarından, kateddiği fiyat mesafesi olarak ya daha büyüktür (her ikisinden de) yada daha küçüktür (her ikisinden de). Birinden büyük, diğerinden küçük ise muhtemelen X dalgasında değilizdir. Sayımı gözden geçirmekte fayda vardır. (Grafikteki örnekte X, iki Zig Zag yapıdaki B dalgalarından daha büyüktür. (Fiyat açısından)).

Zig Zag'da Fibonacci Hedefleri

C dalgası , A dalgasının %61.8'i, %100'ü yada %161.8'i kadar mesafe kateder. (Çoğunlukla %100, daha az olası %161.8, en az olası %61.8)

Zig Zag Kanalı (Channel) ile hedef belirleme :

C Dalgası genellikle, 0 (Zig Zag'ın başlangıç noktası) ve B noktalarını birleştirerek oluşturulan çizginin (Trendline) paralelinin, B noktasına taşınması ile oluşturulan kanala çarpınca sona erer.

Temel Düzeltme Dalgaları

Elliott Dalga teorisinde düzeltme kalıpları , temel olarak 3 kategoriden birine sokulabilir. Kategorilerin her birini grafiksel / teorik örneği ve kısa açıklaması ile aşağıda görmektesiniz. Her bir kalıbı, piyasa yukarı yönde bir trend içinde iken (yani üst dereceden yukarı yönlü bir itki dalgasındayken), gelişen düzeltme dalgaları olarak düşününüz. (yani 2. veya 4. dalga olarak gelişen fiyat hareketleri olarak gözünüzde canlandırınız.)
 

Zig Zag Düzeltme Dalgası (Zig Zag Correction)

Temel amacı kendinden önceki fiyat hareketininin bir kısmını, az zamanda hızlıca geri almaktır. 3 Adet dalgadan oluşur. A,B ve C dalgaları. A dalgası kendi içinde 5 dalgalıdır ve itki yapısındadır. B dalgası , 3 dalgalı bir yapıdır. C dalgası yine 5 dalgalıdır ve itki yapısındadır.

Bu arada dikkat etti iseniz, itki dalgalarını 1'den 5'e kadar sayılarla, itki dalgası olmayan dalgaları ise harfler ile göstermekteyiz. Zig Zag'ı oluşturan B dalgası kendi içinde 3 alt dalgadan oluştuğu için , her bir dalga küçük a,b,c harfleri ile gösterilmekte. Tüm Zig Zag temelde üç dalgadan oluştuğu için Zig Zag'ı oluşturan ana dalgalar A,B,C harfleriyle gösterilmekte. A bir itki dalgası (yani 5'li yapı), B bir düzeltme dalgası (yani 3'lü yapı), C bir itki dalgasıdır (yani 5'li yapı). Tüm Zig Zag 5:3:5'li yapı olarak da adlandırılır. (5 ve 3'ün nereden geldiğini sanırım anladık).

İtki dalgalarında 1. dalganın alt dalgalarının ilerleyen diyagonal yada itki olduğunu, 5. dalganın sonlanan diyagonal yada itki olduğunu hatırlayalım lütfen. Dolayısıyla, Zig Zag'ın A dalgası bir itki olabildiği gibi ilerleyen diyagonal, C dalgası bir itki olabildiği gibi aynı zamanda sonlanan diyagonal de olabilir.

Yassı Düzeltme Dalgası (Flat Correction)
Temel amacı kendinden önceki fiyat hareketinin bir kısmını A dalgasında hızlıca geri almak, B ve C dalgalarında ise zaman geçirmektir. 3:3:5'li bir yapıdır. Zig Zag'dan dalgalar açısından farkı A dalgasının 3 dalgalı olmasıdır. C dalgası da ya bir sonlanan diyagonal yada bir itkidir.

B ve C dalgaları zaman geçirmek amaçlı dalgalar olduğundan, B dalgası A dalgasının çogunlukla %61.8'ini geri alır ve oluşumuz bir Zig Zag'ınkine kıyasla daha uzun sürer. Zig Zag'da ise amaç kendinden önceki (Zig Zag öncesi) yapının tamamını yada bir kısmını hızlıca geri almak olduğundan, B dalgası zaman açısından Yassı Düzeltmelere göre daha hızlı gelişir ve yine bir Yassıya göre A'nın daha az bir kısmını geri alır. (%38.2 ile %50'si arası)

A dalgası'nın daha alt dereceli yapısı bir Zig Zag'dır.

Üçgen Düzeltme Dalgası (Triangle Correction)
Temel amacı aynen Yassı düzeltmede olduğu gibidir. Ilk 3 dalgalı düşüş olan a dalgasında fiyat olarak geri alma hedefi gerçekleşir, b'den e'ye kadar olan dalgalarda zaman geçirmek yapının hedefidir. 3:3:3:3:3'lü yapı olarak da adlandırılır, çünkü bir üçgeni oluşturan her bir dalga kendi içinde bir düzeltme dalgasıdır. (3'lü yapı). Grafikte görüldüğü gibi b-d ve a-c dalgaları birer trendline ile bağlanırsa, şekil açısından üçgen'e benzediği görülür.

Düzeltme Dalgaları - Giriş

İtki dalgalarında aktarmak istediklerim henüz bitmedi. Ancak, bu aktarılacaklar düzeltme dalgalarını da detaylı bir şekilde bilmeyi gerektiriyor. Bu nedenle, itki dalgaları (impulse waves) konusuna, düzeltme dalgalarını öğrenene kadar, bir ara veriyoruz.

Elliott Dalga teorisinde fiyat hareketleri ve yapılar , sadece ve sadece 2 temel bölüme ayrılır.

1. İtki Dalgaları (Impulsive Waves)
2. Düzeltme Dalgaları (Corrective Waves)

Bir yapının itki dalgası mı yoksa düzeltme dalgası mı olduğunu belirlemekte son derece kolaydır.
Kuralı şudur :

Elliott Dalga teorisinde, itki dalgası formatında olmayan her yapı, düzeltme dalgası (corrective wave) olarak adlandırılır (Başka bir deyişle, bir fiyat hareketi , itki dalgası formatında ilerlemiyor ise, kesinlikle bir düzeltme dalgasındayız demektir.)

Bir itki dalgasını oluşturan, 2. ve 4. dalgalar birer düzeltme dalgasıdır. Yine, 5 dalgalı bir bütün itki dalgasından sonra gelen yapı da bir düzeltme dalgasıdır.

Düzeltme dalgaları çok çeşitlidir. Türkçe'de her düzeltme dalgası tipinin, tam birer karşılığı olup olmadığını bilmediğimden, her birini mümkün olduğunca anlamlı olduğunu düşündüğüm şekilde adlandıracağım.

Bundan sonra düzeltme dalgaları ile ilgili yazılacakları, gelişmekte olan bir itki dalgasında 2. ve 4. dalgalarda olabilecekler ,beklenen fiyat hareketleri ve yapılar olarak görmek ve sadece bu boyutta düşünmek öğrenme sürecinizi hızlandıracaktır.

İtki Dalgalarında Hedef ve Düzeltme Seviyeleri

Hatırlarsanız, daha önceki yazılarımızda, iki Fibonacci Seviye kavramı ile tanışmıştık. (Aşağıdaki linklere tıklayarak yazılara ulaşabilirsiniz.)

• Fibonacci Hedef Seviyeleri
• Fibonacci Düzeltme Seviyeleri

Aşağıdaki grafikte gösterilen yükseliş yönündeki itki dalgasında , itki dalgası ile aynı yöndeki dalgaların hedeflerini (3. dalga ve 5. dalga tepelerini) bulmak için Fibonacci Hedef Seviyelerini, İtki dalgasının düzeltme dalgalarının hedeflerini (2. dalga ve 4. dalga diplerini) bulmak içinse Fibonacci Düzeltme Seviyelerini kullanırız.

Daha önceki yazılarımdan hatırlarsanız hedef ve düzeltme seviyelerini bir çok Fibonacci oranı kullanarak hesaplarız. Bir itki dalgasında bu Fibonacci oranlarının hepsi aynı önemde değildir. Örnegin 3. dalga hedefi için %161.8 Fibonacci Hedef Seviyesi çok önemli iken,  5. dalga için %61.8 Fibonacci Hedef Seviyesi daha önemlidir. Yada, 4. dalga hedefini bulmak için %38.2 Fibonacci Düzeltme Seviyesi önemli iken, 2. dalga için %38.2-%50*%61.8 her biri eşit öneme sahiptir.

Şimdi, itki ile aynı yönde her bir dalga için (1,3,5) Fibonacci Hedef seviyeleri ve itkinin düzeltme dalgaları olan 2 ve 4. dalgalar için Fibonacci Düzeltme Seviyeleri, hangi noktalardan hesaplanır ve hangi Fibonacci oranı kullanılır bir bakalım.

Elliott Düzeltme Hedefleri :
Grafikteki örnekle açıklamak gerekirse. 1. dalganın alt dalgalarına bakıldığında uzatan birinci dalgalı bir itki görülmekte. (i-ii-iii-iv-v ile gösterilen). 3. dalganın alt dalgalarına baktığımızda, uzatan 3. dalgalı bir itki görülmekte. (2-3. dalgalar arasında i-ii-iii-iv-v ile gösterilen). 5. dalganın alt dalgalarına baktığımızda , uzatan 5. dalgalı bir itki görülmekte.

Bir itki dalgasından (1-3-5. dalgalardan herhangi biri) sonra oluşan düzeltme dalgalarının (2. ve 4. dalgalardan herhangi biri)   hedefi , düzeltme dalgasından önceki itki dalgasının hangi alt dalgasının uzatma yaptığına göre belirlenir. Eğer bir itki dalgası

• uzatan 1. dalga ise , kendinden sonraki düzeltme dalgası itkinin alt dereceli 2. dalgasını hedefler.
• uzatan 3. dalga ise,  kendinden sonraki düzeltme dalgası itkinin alt dereceli 4. dalgasını hedefler.
• uzatan 5. dalga ise,  kendinden sonraki düzeltme dalgası itkinin alt dereceli 2. dalgasını hedefler.

Sanırım bu anlatımla birlikte, bir önceki konu olan "İtki Düzeltmelerinde Elliott Hedef Seviyeleri" kısmında sorulan sorunun da cevabı verilmiş oldu.

2. Dalga Fibonacci Düzeltme Hedefi :
2. dalgalarda %38.2 - %50 ve %61.8 Fibonacci düzeltme hedeflerinin hepsi eşit önemdedir. Özetle ikinci dalgalar'ın çok daha agırlıklı bir fibonacci hedefi yoktur. Ancak , bu 3 orandan biri Elliott düzeltme hedefleri ile çakışıyorsa (bir önceki bold başlıkta aktarılan) , diğerlerinden daha önemlidir.

3. Dalga Fibonacci Hedefi :
1 ve 2. dalgalar tamamlandıktan sonra (yani fiyat 1 tepesini geçtikten sonra) , eğer sandıgımız gibi bir itki dalgasında isek 3. dalga için en iyi hedef %161.8 ve %261.8 Fibonacci hedef seviyeleridir.
Bir defaya mahsus nasıl hesaplandığından bahsedelim. (İlgili topicte detayı mevcut)
Önce 1. dalganın fiyat mesafesi hesaplanır. (1. dalga tepesi - 0 noktası arası mesafe)
Sonrasında , bulunan mesafe 1.618 ile çarpılır. (%161.8'i bulunur).
Son olarak, 2. dalgada oluşan en düşük fiyata, bir önceki adımda bulunan mesafe ilave edilir.

4.Dalga Fibonacci Düzeltme Hedefi :
3. dalganın bittiğini düşündüğümüz anda, 3. dalganın  boyunun (2. dalga bitiminden başlayan), %38.2'sinin bulunup, 3. dalgada görülen en yüksek fiyattan çıkartılarak bulunan Fibonacci Düzeltme Seviyesidir. Eğer bu seviyede, aynı zamanda Elliott düzeltme seviyesi de var ise, oranın önemi çok daha artar.  %50 Fibonacci Düzeltme Seviyesine kadar düşüş daha az olasıdır. %61.8 Düzeltme seviyesi ise çok çok daha az olasıdır. Bu seviyeye kadar düşülüyor ise, çok çok muhtemelen 4. dalgada değilizdir. (Sandığımızdan daha farklı bir yapı gelişiyordur.)

5. Dalga Fibonacci Hedefi :
3. ve 4. dalgalar tamamlandıktan sonra, eğer sandığımız gibi bir itki dalgasında isek, 5. dalga için ideal hedef, 0-3. dalga mesafesinin (tüm itkinin 3. dalga tepesine kadarki uzunlugunun), %61.8'inin, 4. dalgada karşılaşılan en düşük fiyata ilave edilmesi ile bulunan Fibonacci Hedef Seviyesidir. Eğer 3. dalgası uzatan bit itkide isek, %61.8 en muhtemel hedeftir. Ancak eğer tüm itki 5. dalgası uzatan bir itki ise (Yani içinde bulunduğumuz 5. dalga uzatan bir 5. dalga ise), 0-3 mesafesinin, %100 Fibonacci Hedef Seviyesi daha muhtemel hedef olarak ortaya çıkar.


Son olarak,  tüm bit itki dalgası bittiginde, oluşan düzeltmenin (grafikteki 5. dalgadan sonra gelen x ile gösterilen hareket) iadeal hedefi nedir sorusunu sorarsak, cevap tüm itki dalgasının ne olarak geliştiğinde saklı olur. Yukarıda "Elliott Düzeltme Hedefleri" kısmında anlatılanlara bakarak cevap vermeye çalışın.

Sorumuzun cevabı :
Grafikte 0'dan 5. dalgaya kadar oluşan hareket 3. dalgası uzatan bir itkidir. Bu tür bir itkiden sonra deal Elliott düzeltme hedefi, itkinin 4. dalgası civarıdır. Extra bir cevap daha olduğunu fakettiniz mi ?
4. dalgadan 5. dalga bitimine kadarki hareket ise, 5. dalgası uzatan bir itkidir. Bu itkinin ideal düzeltme hedefi itkinin 2. dalgası civarıdır. O halde iki farklı itkinin, büyük dereceli 3. dalgası uzatan ve daha küçük dereceli 5. dalgası uzatan itkilerin Elliott Düzeltme hedefleri çakışmaktadır. İşte bu çakışma noktası, x ile gösterilen düzeltmenin ideal hedefidir.

Şimdi lütfen Fibonacci ve Kalıplar yazısına gidin , yazıyı bir kez daha okuyun ve gerçek piyasa örnekleri grafiklerinden ilkine bakınız. Grafikteki en düzten başlayan yükselişin alt dalgalarına bakın ve şu soruyu cevaplandırmaya çalışın.

Bu kalıp Elliott dalga teorisinde hangi dalgaların gelişimine bakar ve bizim hangi dalgaya girmeden önce pozisyon almamızı sağlar.

İtki Düzeltmelerinde Elliott Düzeltme Hedefleri

Bir itki dalgasının gelişimi esnasında ve sonrasında oluşan düzeltme dalgaları :

• Bir itki dalgasının gelişimi esnasındaki düzeltme dalgaları  olan 2. ve 4. dalgalar ve
• Tüm itki dalgası tamamlandıktan sonra gelen, itkinin ters yönündeki harekettir. (grafikte, 5 etiketinden sonraki, tüm itkiye tepki olarak gelen düşüş)

Bu düzeltme dalgalarında, düzeltmenin nerede sonlanacağı 2 farklı yöntemle belirlenebilir.

Bunlardan birincisi daha önce anlatılan Fibonacci Düzeltme Seviyeleridir. Hangi dalganın , düzeltme dalgasında olduğumuza bağlı olarak , düzeltme hedefini belirlemede bazı fibonacci oranları diğerlerinden daha önemli hale gelir. Örneğin 3. dalganın düzeltmesi olan 4. dalgada %38.2 düzeltme seviyesi en önemli ve en muhtemel fibonacci geri alma hedefidir. Bir sonraki yazımda, Fibonacci ile düzeltme hedeflerinin belirlenmesini aktaracağım.

Bu yazımızın konusu ise, düzeltme hedeflerini belirlemede kullanılan ve Fibonacci hedeflerinden daha değerli olduğunu düşündüğüm, Elliott hedef seviyeleridir. Aşağıdaki grafikte ideal bir itki örneği görmektesiniz. İdeal itkinin 1. dalgası, uzatan 1. dalgadır. 3. dalgası , uzatan 3. dalgadır ve 5. dalgası da uzatan 5. dalgadır.  2. dalganın ideal düzeltme hedefi, mavi kutucuk ile, 4. dalganın ideal düzeltme hedefi kırmızı kutucuk ile, tüm 5 dalgalı yapının ideal düzeltme hedefi ise siyah kutucuk ile gösterilmiştir. Buraya kadar anlatılanlarla ve biraz zihninizi yorarak, Bu kutucukları neye göre çizdiğimi belirleyebilirmisiniz ?

Not : Bu yazının devamı , hemen aşağıdaki grafiğin altında yer alacaktır. Ancak sizlere bir miktar düşünme zamanı bırakmak istiyorum.

İtki Dalgasında 1,3 ve 5. Dalgalar - Özet ve Olasılıklar

Şu ana kadar anlatılanlar ışıgında, bir itki dalgasını oluşturan, 1. , 3. ve 5. dalgaların iç yapılarını özetlemek gerekirse ,

1. Dalga :
Alt dereceli dalga yapısı ya bir itkidir yada ilerleyen diyagonaldir.
Eğer itki yapısı söz konusu ise, yapının uzatan 1. dalga yada uzatan 3. dalga olma olasılığı çok yüksektir. Uzatan 5. dalga en az olası yapıdır.

3. Dalga :
Kesinlikle bir itkidir. Yapının uzatan 3. dalga olma olasılığı diğer iki uzatma olasılıgına göre çok yüksektir. Nadir de olsa uzatan 5. dalga olarak ortaya çıkabilir. Uzatan 1. dalga olarak yapının ortaya çıkması teoride mümkün olsa da, pratikte blog yazarı olarak ben görmedim.

5. Dalga :
Alt dereceli yapısı ya bir itki yada bir sonlanan diyagonaldir.
Eğer , itki yapısı söz konusu ise, yapının uzatan 5. dalga olma olasılığı, diğer iki olasılığa göre daha yüksektir. En az olası yapı, uzatan 1. dalga olarak gelişen bir itkidir.

Bir itki yapısındaki 2. ve 4. dalgalar düzeltme dalgaları (corrective waves) olarak adlandırılırlar. Bir yöne dogru olan trend içindeki, düzeltme dalgalarıdırlar ve ilerleyen kısımlarda çok detaylı olarak anlatılacaklar.

Diyagonaller (Diagonals)

Yükselen bir piyasada diyagonaller, aşağıdaki resimdeki gibi gözükür.



İtki yapısının kurallarını (4 temel kural) hatırlarsanız, sadece bir tek açıdan itki yapısından farklıdırlar. Aşağıda, itki yapısı için daha önce verdiğim kural setini görüyorsunuz. Kırmızı renkte işaretlenmiş kısımda oluşan istisna, itki yapısını bir diyagonale çevirir. Ancak bir diyagonal için, diğer 3 kural halen geçerli ve zorunludur.

İtki dalgası Kuralları

1. Tüm hareket 5 dalgadan oluşmalıdır.
2. 2. dalga, 1. dalganın boyunun tümünü geri alamaz.
3. 4. dalga, 1. dalganın tepe noktasının altına inemez. (Üstteki kırmız yatay çizgi)
4. 3. dalga en kısa dalga olamaz.

Özetle, bir sayımın diyagonal olarak adlandırılması için yukardaki dört kuraldan 3.'sü hariç geri kalanların tamamı zorunludur. Diyagonali , itki yapısından ayıran temel fark , 4. dalganın , 1. dalga bölgesine girmesidir. (4. dalga, 1. dalga tepesinin de altına iner).

Diyagonallerin daha üst dereceli bir itki dalgasında ortaya çıktığı yer,  1. ve 5. dalgalardır. Hiç bir zaman bir itki dalgasının 3. dalgasında görülmezler.

İdealde bir itki dalgasının 1. dalgasının , alt dalgalarına baktığımızda, gördüğümüz yapı yine bir itki dalgasıdır (%80-90 olasılık). Ancak, nadir olarak 1. dalga (%10-20 olasılık) bir diyagonal olarak gelişir. 1. dalga bir diyagonal olarak gelişiyor ise , buna İlerleyen (Leading) Diyagonal adı verilir. İlerleyen diyagonallerin trend ile aynı yönde olan 1,3 ve 5. dalgalarının her birinin daha alt dalgalarına bakarsak, her biri 5 dalgalı bir itki dalgası olarak görülür. (Aşağıda, soldaki resim).

İdealde bir itki dalgasının daha alt dalgalarına baktığımızda 5. dalganın alt dereceli resmi çogunlukla bir itkidir (%60-70 olasılık), ancak daha az olası olsa da bazen 5. dalga bir diyagonal olarak gelişir (%30-40 olasılık). 5. dalga bir diyagonal olarak gelişiyor ise, buna Sonlanan (Ending) Diyagonal adı verilir. Sonlanan diyagonallerin trend ile aynı yönde olan 1,3 ve 5. dalgalarının her birinin daha alt dalgalarına bakarsak, her biri 3 dalgalı bir yapıdadır. (Aşağıda, sağdaki resim).

İlerleyen Diyagonal ve Sonlanan Diyagonal'ın bir itki dalgasında görüldüğü tek yer 1. ve 5. dalgalardır. Ancak, ilerleyen konularda düzelme dalgalarına girdiğimizde, itki yapısı harici yapılarda, daha farklı yerlerde de kullanıldığını göreceğiz.

İlerleyen diyagonal'i, diğer Elliott kitaplarında da sıkça bahsedildiği için anlattım. Ancak bu blogun yazarı, ilerleyen diyagonal'i bir Elliott yapısı olarak görmez. Şu anda var olduğunu düşünelim. Konular ilerledikçe, ne olarak gördüğümü aktarmaya çalışacağım. Aşağıda, piyasalardan gerçek grafikler üstünden her iki diyagonalin örneklerini görebilirsiniz.

İlerleyen (Leading) Diyagonal
Not : Üst dereceli dalgalar (1), (2) şeklinde gösterilmiştir. Üst dereceli (1). dalgayı oluşturan ilerleyen diyagonali oluşturan dalgalar 1,2,..,5 etiketleriyle gösterilmiştir.

Sonlanan (Ending) Diyagonal
Not : Üst dereceli itkiyi oluşturan dalgalar (1),...(5) etiketleri ile, (3) ve (5). dalganın alt dalgaları olan itkiler ise i,ii,.., v ile gösterilmiştir. Dikkat edilirse, (3). dalga, alt dereceli iii. dalgası uzatan bir itki olarak gelişmiştir. (5). dalga ise bir sonlanan diyagonaldir. (iv. dalgası , i. dalganın bitiş noktasını geri alan)

Diyagonaller konusuna ilerleyen kısımlarda sıkça değineceğiz. Tanımlamaya, bitiş noktalarını belirlemeye ve indikatörler yardımı ile tesbite dönük çok sayıda örnek vereceğimden dolayı bu kısımdaki örnekleri sadece aklımızda canlandırabilmek amacıyla, sınırlı tutuyorum.

MACD Histogram

MACD Histogram'ı sevdiğim ve Teknik Analizde bazı Elliott dalgalarını dogrulamakta kullandığım, indikatörlerdendir. Grafik ve teknik analiz platformlarının bir çogunda bulunmakla birlikte, bazılarında yoktur.

Hesaplama yöntemi :
Önce MACD bulunur. (12 barlık üssel hareketli ortalama - 26 barlık üssel hareketli ortalama)
Sonra, MACD sinyal çizgisi bulunur (MACD'nin 9 barlık üssel hareketli ortalaması)
Son olarak MACD Histogram bulunur. (MACD - MACD Sinyal çizgisi)

Matriks Platformunu kullanmaktan halen vazgeçememiş biri olarak, MACD Histogramın bu üründe olmadığını, türetmek için aşağıdaki şekilde bir indikatör yaratmak gerektiğini söyleyelim.

Indikatör Adı : MACD Histogram
Kodu : MACD(26,12,9)-MACDTrigger(26,12, 9)

Tek başına kullanımı açısından çok iyi bir indikatör değildir. Ancak belli fiyat kalıplarıyla (yada diğer bazı indikatörlerle birlikte kullanıldığında) son derece iyi çalışan bir indikatördür. Elliott açısından , henüz anlatmadığımız Ending Diagonal yapılarda, hem yapıyı dogrular hem de harekete geçme zamanı hakkında güzel bilgi verir.

Şimdilik , ilgili Elliott yapısını anlatmadığımdan, bir Pattern ile birlikte kullanımına bakalım. Aşağıdaki grafikte, Elliott dalgalarını da etiketledim. (Uzatan 3. dalga örneği olarak). Yapı bir Ending Diagonal örneği olmamakla birlikte, aktaracağım kullanım 5. dalga bitimlerinde de güzel çalışır.

Grafikte görüldüğü gibi, Eger fiyat bir tepe yaptıktan sonra (3 ile gösterilen), makul geri çekilmeler ile 2 tepe daha yapıyor ise (Tepe 1 ve Tepe 2 ile gösterilen), Tepe 2 oluştuğunda MACD histogram sürekli daralan bir kanalda hareket ediyorsa, muhtemelen yükselişin sonu gelmiştir.

Tüm yazılarımda anlatımlarımda muhtemelen, yüksek olasılıklı vb ifadeler kullanıyorum. Çünkü piyasalarda ve Teknik analizde kesinlik diye bir kavram yoktur. Sadece olasılıkların bizim yanımızda daha yüksek olarak yer aldığı durumlar vardır.

İlerleyen konularda çok değineceğim indikatör divergency (uyumsuzluk) konusuna da kısaca giriş yapmış olalım. Grafikteki örnekte olduğu gibi fiyatın yeni tepeler yaparken, bir indikatörün, eskiden yapmış olduğu tepeleri aşamamasına (eski tepelerinin altında kalmasına), indikatör - fiyat uyumsuzluğu deriz. (Pozitif ve negatif olarak ikiye ayrışır, ama ilerdeki yazıların konusu)

PS : Artık belirtmeye gerek duymuyorum ama son bir kez daha ifade edeyim. Anlatımlarımı yükselen piyasa yada düşen piyasaları örnekleyerek yapıyorum. Ama aynı kurallar tam ters yönde çalışan piyasalar içinde dogrudur. (Grafikteki örnek ve yazıdaki anlatım yükselen piyasada, anllattıklarımın nasıl çalıştığı üzerinedir.. Aynı kurallar, düşen piyasalarda da dogrudur.)

Elliott - İtki Dalgalarında Uzatmaların Muhtemel Yerleri

Uzatmaların daha olası olarak ortaya çıktığı yerler :

• 5. dalga uzatması çoğunlukla, daha üst dereceli itkisel dalgaların 5. dalgası içinde gelişir. (Mal Piyasalarında en çok bu uzatma tipi görülür.)
• 3. dalga uzatması çoğunlukla, daha üst dereceli itkisel dalgaların 3. dalgası içinde gelişir. (Hisse Senedi piyasalarında en çok bu uzatma tipi görülür.)
• 1. dalga uzatması çoğunlukla, daha üst dereceli itkisel dalgaların 1. dalgası içinde gelişir. (Üç  uzatma tipinden en nadiren görülenidir.)

Aşağıdaki grafikte , yukarda açıklananları göstermeye çalıştım.
Daha üst dereceli bir itkisel dalgada (sol üst taraftaki, diğerlerinden biraz daha büyük olan resim), 3. dalgasının içine (daha alt dalgalarına) baktığımızda, oluşan 5 dalgalı yapıda bir muhtemelen bir 3. dalga uzatması görürüz (Ok ile gösterilen kutucuk).

İtkisel yapılardaki rehber ilkeyi hatırlayınız.
3. dalga daha alt zaman dilimlerinde itkisel 5 dalgalı yapıda olmalıdır.
1 ve 5. dalgalar da daha alt zaman dilimlerinde daima 5 dalgalıdırlar. Ancak bu beş dalga her zaman itkisel olmak zorunda değildir. (Ne olabileceği bir sonraki yazının konusu). Yukarıdaki resim, 1 ve 5. dalgalar itkisel ise, bu 1. ve 5. dalgalarda hangi üzatmaların daha muhtemel olabileceği varsayımı ile hazırlanmıştır.

Elliott - İtki Dalgalarında Uzatma (Extension)

Bir itki dalgasının oluşturan 5 dalgadan, trendle aynı yönde olan 1,3 ve 5. dalgalardan biri genellikle diğerlerinden daha uzundur. İşte diğerlerinden daha uzun olan bu dalgaya , uzatan dalga denir. (Extension) .

Uzatan 1. dalga ( Extended Wave 1 )
1. dalga nadiren uzamakla birlikte, uzadığı durumların çogunda, 1. Dalganın uzadadığı 5 dalgalı itkisel yapı, daha üst dereceli itkisel yapının 1. Dalgası ise olur.

Uzatan 3. Dalga ( Extended Wave 3 )

Çogunlukla, 3. Dalga uzatan dalga olur.  Bu durumda ,  genellikle 1. Ve 5. Dalgaların fiyat mesafeleri birbirlerine benzer olur. En az zamanda en fazla katedilen fiyat mesafesi , 3. Dalganın tam ortalarında bulunur. (Grafik örnegi tek, çünkü ilerleyen konularda çok sık karşılaşıldığı için , çok fazla örneği görülecek)

Uzatan 5. Dalga ( Extended Wave 5 )

5. dalganın uzakması özellikle, tüm 5 dalgalı itkisel yapı, daha üst dereceli bir itkisel yapının 5. Dalgası ise olur.

Uzatanın belirsiz olduğu durum
Bu durumda yapı itkisel gözükmektedir, ancak hangi dalganın uzattığı net bir şekilde belli değildir. Özellikle düzeltme dalgaları (2,4,6....) , kendinden önceki tepenin altına düşmüyor ise (4. düşüş dalgası , 1 tepesinin altına inmiyor ve 6. düşüş dalgası 3 tepesinin altına inmiyor ve .......) bu durum geçerlidir. Bu şekilde toplam 9 dalga (grafikteki örnek) yada 11 dalga görürsek, hangi dalganın uzattığını bilememekle birlikte, yapının tümü itkiseldir diye nitelendirebiliriz. (Bu durumun örneğini bulmakta zorlandım. nadir olan bir durum değildir, ancak artık benin gözlerim hangi dalganın uzattığını kolayca saptayabildiği için, uzatan dalga benim için daima bellidir.)

Elliott - İtki ( Impulsive) Dalgaları

Bir önceki yazıda verdiğim , aşağıdaki grafikteki, fiyat hareketleri her ikiside aynı zamanda, aynı yerden başlayıp, aynı yerde sonlansa dahi, Elliott açısıdan çok farklı yapılardır. İkisi arasındaki fark  , şekil A'da hareketin 5 dalgalı , şekil B'deki hareketin ise 3 dalgalı olduğudur. İşte 5 dalgalı , bu yapılara, belli bazı kriterler karşılanınca (birazdan değineceğim), İtki özelliği gösteren ( Impulsive ) yapılar denir.

Şekil A'daki (İtkisel / Impulsive) her fiyat hareketine (dalgaya) bir numara verirsek, aşağıdaki grafikteki şekil ortaya çıkar. Bir hareketin İtkisel / Impulsive olması için aşagıdaki özellikle 4 kuralın hepsinin aynı anda yerine getirilmesi gerekir.

Kurallar

1. Tüm hareket 5 dalgadan oluşmalıdır.
2. 2. dalga, 1. dalganın boyunun tümünü geri alamaz. (2. dalga , 0 noktası altına inemez. Alttaki kırmızı yatay çizgi)
3. 4. dalga, 1. dalganın tepe noktasının altına inemez. (Üstteki kırmız yatay çizgi) 
4. 3. dalga en kısa dalga olamaz.

Bir de rehber ilkemiz vardır.Rehber ilke ile kasteddiğim , varolduğu taktirde yukardaki kuralın gerçerliliğini / olasılığını artıran, yoklugunda ise olasılıgı azaltan (yanılıyor olma ihitimalimizi artıran) durumdur. Kurallar gibi olması zorunlu değildir. Varolduğu taktirde kurallarımızı destekler.

Rehber ilke :

Bir İlki dalgasındaki trend yönünde her dalga (1,3 ve 5. dalgalar), kendi içinde de itkisel olmalıdır.

Rehber ilkeyi aşağıdaki grafik örnek üstünden açıklamaya çalışayım. Trend yönündeki 3. dalgaya daha yakından bakarsak , bu dalganın da kendi içinde 5 küçük dalgadan oluştuğu görülmelidir. Grafikte 3. dalganın , kendi içinde daha küçük bir 5''li yapı barındırdıgı (ortadaki grafik), bu daha küçük 5'li yapının , 3. dalgasının da daha da küçük , 5'li yapı barındırdığı (en sağdaki grafik) örneklenmiştir.

En soldaki grafiği haftalık, daha küçük grafiği günlük, en küçük grafiği saatlik kabul edebilirsiniz. Yada en soldaki grafik saatlik, daha küçük grafik 15 dk'lık, en küçük grafik 5 dk'lık olabilir. Tahmin edebileceğiniz gibi, bir dalgaya yakından bakmak, zaman dilimini, bir alt zaman dilimine ayarlayıp, ilgilendiğimiz dalganın bu zaman dilimi grafiğinde nasıl gözüktüğünü incelemektir.

Bir çok Elliott kitabında Trend yönündeki her itkisel dalganın (1 , 3 ve 5. dalgalar), daha yakından bakıldığında 5 dalgalı olması kuralı vardır. Ancak 1 ve 5. dalgalar çok farklı gelişebildiğinden, Rehber ilkeyi :
Sadece 3. dalga daha alt zaman dilimlerinde itkisel 5 dalgalı olmalıdır , şeklinde yeniden düzenliyoruz.

Yükseliş İtki Dalgası Örneği (15 dk'lık Xu030 Endeks)

Düşüş İtki Dalgası örnegi (Xu030 Endeks, Günlük)

Açılış Fiyatı ve Önemi

Bir trade gününün açılış fiyatı, benim gördüğüm en basit , bununla birlikte en etkili indikatördür. Açılış fiyatının önemli bir bilgi olmadığına dair çok şey söylenebilir. Örnegin, açılış esnasında işlem hacmi çok azdır. Yada , borsacıların çok sevdiği bir söz vardır. "Açılışı acemiler, kapanışı ustalar yapar." en azından genel inanış böyledir. Teknik analiz genelde inanılanların çokça yanıldığı yerdir.

Açılış fiyatının neden bu kadar iyi bir bilgi / indikatör olduğuna dair tek bir arguman öne sürülebilir. Eğer bir piyasa bir günün belli saatlerinde kapalı ise (vadeli işlemler borsası, yada Türkiye'deki spot piyasalar gibi), açık olan diğer piyasalardaki hareketlere ilişkin kararların, piyasaların kapalı olduğu 15 saat civarında yapılması belki en önemli açıklamadır.

Açılış fiyatı prensibi şudur :
Açlış fiyatı, tüm zamanların, %80 'inde, bir günün en yüksek yada en düşük değerine yakın olacaktır.
Bar boyunun ya en yüksek %25'lik diliminde yada en düşük %25'lik diliminde yer alacaktır. Bunu, begendiginiz herhangi bir hissenin grafiğinde, VOB grafiğinde yada herhangi bir yurt dışı piyasa grafiğinde (FX, Mal piyasaları (Commodities)), grafiğe bakarak da gözlemleyebilirsiniz. Bu gözlemi yaptığınızda açılış fiyatının günün en yüksek yada en düşük değerine tüm zamanların %80-90'ında yakın olduğunu gözlemleyebilirsiniz.

Aşağıda, bu yazının yazıldığ gün itibariyle XU030 Endeks günlük grafiğini görüyorsunuz. Anlatılanlara istisna bir bar görebiliyormusunuz ?

Açılış fiyatının önemi, özellikle day trading (intraday), meali türkçesi günlük zaman diliminden daha küçük zaman dilimi (örneğin 15 dk'lık) grafiklerinde de görülebilir.Aşağıda, Vadeli İşlemler borsası 15 dk'lık grafiğini görmektesiniz. (Yazının yayınlandığı gün itibariyle son 4-5 günlük)

Her Kırmızı yatay çizgi bir günün açılışından o günün kapanışına kadarlık bir zaman dilimini göstermekte ve açılış fiyatından çizilmiş durumda.

Elliott - Giriş

Günümüzde belki de en çok incelenen, ancak çok az anlaşılıp, hakkında bir çok peşin hükümlü öngörünün olduğu,  en fazla yorum yapılan teknik analiz yöntemi, R.N.Elliott'un Dalga Prensibidir. Elliott Dalga prensibi ile ilgili genel argumanlar şu şekildedir :

• Çok subjektifdir
• Aynı analist tarafından çok fazla alternatif pazar senaryoları önerilir. (aynı anda bir kaç sayım geçerlidir.)
• Farklı analistler, aynı grafiği çok farklı şekillerde yorumlayabilirler

Kişisel görüşüm, yukardaki yorumların bir çoğunun gerçeği yansıtmadığıdır. En iyisi tüm anlatacaklarım bittikten sonra, sizlerin kendi başınıza yapacağınız yorum olacaktır.

Elliott Dalga teorisi, tüm fiyat hareketlerini sadece 2 temel kategoriden birine sokar.

1. İtki Özelliği Gösteren (Impulsive)
2. Düzeltme Özelliği gösteren (Corrective)

Aşağıdaki grafikte gösterilen şekil A ve B'deki fiyat hareketleri

• aynı fiyat noktasından başlamış,
• aynı noktada sona ermiş ve
• aynı miktarda zaman içinde gerçekleşmiştir. (Bar sayıları) 

Ancak, Elliott dalga teorisi açısından çok farklı anlam ve mesajlar içerirler. 
Şekil A'daki hareket İtki özellikli, Şekil B'deki hareket Düzeltme özelliklidir.

Bir hareketin itki yada düzeltme özellikli olması şu açılardan bize çok önemli bilgiler sağlar.

• Büyük resim içinde nerede olduğumuzun ipucunu verir.
• Sonraki fiyat hareketlerinin
• ne yönde (hareket devam mı edecek yoksa ters yöne mi dönecek)
• ne şiddette (hızlanacak mı (daha az barda daha volatil bir piyasa mı), yavaşlayacak mı ?
• ne miktarda (hareket devam edeckse nereye kadar, düzeltme gelecekse nereye kadar) olacağı
• Ne zaman pozisyon artırıp, azaltılacağının, zarar kesme noktalarının bilgisini verir.

Sanırım Şekil A'daki hareketin, ne açıdan Şekil B'deki hareketten farklı olduğunu anladınız. Ancak bir sonraki yazıda, bir trend dalga hareketinin temel kriterlerini anlatınca resim daha da netleşecek.

Fibonacci ve Kalıplar - 1

Öğrendiklerimizi bir araya koyan ve halen Elliott konusuna girmeden, sadece şu ana kadar ögrendiklerimizle çok başarılı olduğunu gözlemlediğim teknik analizde bir kalıpla (Pattern) devam edelim. A Noktası öncesinde uzun süren bir düşüş sonrası, piyasa toparlanıp A-B yükselişini yapmış olsun. Sonrasında b-c-d dalgaları şeklinde , fakat A noktası altına gitmeyen bir düşüş gerçekleştiğinde, aşağıdaki koşullar gerçekleştiğinde, kalıp da gerçekleşmiştir. (Şimdilik Fibonacci-Kalıp 1 ismini verelim)

1. d noktasında fiyat, A-B yükselişinin %61.8 yada %78.6 düzeltme seviyesine ulaşmıştır.
2. d noktasında , a-b-c noktaları kullanılarak hesaplanan Hedef seviyelerinin %100'üne ulaşmıştır. (yani c-d düşüş mesafesi, a-b düşüş mesafesine eşittir.)
3. d nokyasında Fibonacci düzeltme seviyeleri olan %61.8 yada %78.6 ile Fibonacci Hedef seviyesi olan %100 , aynı fiyat seviyeleri civarında çakışmaktadır. (Kümeleşme vardır.)

Bu kalıpta, d noktasında (Fibonacci Kümeleşme noktası), yükseliş yönünde pozisyon alınır. Zarar Kesme (Stop Loss, pozisyonu kapatıp, zarar yazma) noktası olarak A'nın altı alınır. Yani fiyat A seviyesi altına giderse, yükselişe oynanan pozisyon kapatılır. Yükseliş gerçekleşir ise kar hedefi (en az), B noktasıdır.

Pozisyon alındıktan sonra, Risk yönetimi başlığı altında anlatılan hareket tarzı güdülür. Özetle, d noktasında pozisyon açıldıktan sonra, grafikteki "Risk" mesafesi kadar bir yükseliş olursa, karın ücte biri (1/3) alınır. Böylece stop loss çalışırsa, oluşabilecek zarar üçte iki azaltılır.

Risk mesafesini, stop loss açısından çok büyük bir mesafe görenler için, alternatif giriş yöntemi şöyledir. Fiyat d noktasında kümeleşmeye vuduğunda pozisyon açılmaz, önce yükselerek 20 Bar Üssel hareketli ortalama üstünde kapanması beklenir ve pozisyon bu noktada açılır. Stop Loss için ise artık, d noktasının altına sarkan fiyat kullanılır. Ancak bu paragrafta anlatılan yöntemden çok önceki paragraflarda anlatılan yöntem benim tercihimdir.
5 dakikalık grafikten, haftalık grafiklere, mal piyasalarından hisse senedi grafiklerine, endeks grafiklerinden, future piyasa (VOB) grafiklerine ve FX piyasalarına kadar tüm piyasalarda kullanılır. %70-80 oranında pattern gerçekleştiğinde, hareket beklenilen yönde gerçekleşir. Reward-Risk oranı 3:1'dir. Yani 1 riske atıp, 3 kazanma poyansiyeline sahiptir.%50 dogrulukla (Win/Loss Ratio) çalışan bir kalıp olsa idi dahi, karlı bir kalıp olurdu. Örnegin, 4 Trade'den 2'sinde 1 kaybedersek, 2'sinde 3 kazanılır. (%78.6 seviyesinde kümeleşme olduğu varsayımı ile)

Tün anlatımı, düşen bir piyasa sonrası yükselişe oynamak üstünden yaptım. Ancak aynı prensipler, yükselen bir piyasa sonrası düşüşe oynamak içinde geçerlidir. (Prensipleri aklınızda canlandıramıyorsanız, grafiği baş aşağı ters yüz ederek (180 derece ters çevirerek) düşünürseniz, daha yardımcı olabilir.)

Aşağıdaki Xu030 endeks grafiğinde, 2008 yılındaki büyük düşüş ardından, piyasa yükselmeye başlamadan hemen önce oluşan kalıbı haftalık grafikte görüyorsunuz.

Farklı bir zamandan, Xu030 Endekste, bu sefer 60 dk'lık grafikler üstünde oluşan kalıp.

Fibonacci Kümeleşmeleri

Şu ana kadar, Fibonacci ile ilgili teknik analizde  Hedef ve Düzeltme Seviyelerini inceledik. Acaba, Hedef ve Düzeltme seviyelerini, birbirlerini destekler ve vereceğimiz kararlarda bizim lehimize olasılıkları artırmak amacıyla bir arada kullanmak mümkün müdür ?

Bunu aşağıdaki Xu030 Endeks, Günlük  grafiğindeki örnek üstünden açıklamaya çalışalım. Endeks A noktasından yükselişe başlamış ve B noktasına kadar yükselmiş, sonrasında bir düzeltme hareketine girmiştir. Düzeltmenin , muhtemelen , nerede sonlanacağını bulmak istemekteyiz. Bunun için elimizdeki şu ana kadar öğrendiğimiz araç Fibonacci Düzeltme Seviyeleridir. A-B yükselişinin, Düzeltme Seviyelerinde ikisi yatay kırmızı çizgiler olarak grafikte gösterilmektedir. Her birinin üstünde Ds %38.2 - %50 olarak hangi oranlar olduğu gösterilmektedir.
Fiyat B tepesinden (yada a ile gösterilen), önce b düşüşünü yapıp,  c yükselişini yaptıktan sonra düşmeye başladığında artık a-b-c noktaları için Fibonacci Hedef Seviyesi hesaplaması mümkün hale gelmiştir. Fibonacci Hedef Seviyeleri grafikte, yatay yeşil çizgiler olarak gösterilmektedir. Altlarında Hs % ile başlayan yazılan ise, hangi hedef seviyeleri olduğudur.

Dikkat edilirse, %38.2 Düzeltme Seviyesi ve %61.8 Hedef seviyesi neredeyse çakışmaktadır. Bu da bizlere bu noktanın güçlü bir destek oldugunu (muhtemel bir yukarı hareket gelecekse) gösterir.

Bu şekilde iki farklı Fibonacci yöntemi ile elde edilen hedefler çakışıyorsa buna Kümeleşme (Confluance) denir.

İkinci örnek olarak, aşağıdaki, son haftalardaki Xu030 Endeks grafiğine bakınız. Fibonacci Hedef Seviyesinin , bir önceki grafikteki gibi, hemen B noktası bitiminden itibaren çizilmediği dikkatinizi çekmiş olmalı. Bu şekilde kümelenme de son derece geçerlidir. (Grafiğin Fibonacci Düzeltme seviyelerinde anlatımda kullanılan grafik olduğu da sanırım dikkatinizi çekmiştir.) %50 Düzeltme seviyesinde, %61.8 Hedef seviyesinin kümeleşmesi, extra konfirmasyon sağlar.

Fibonacci Düzeltme Seviyeleri (Fibonacci Retracement)

Bir yöne dogru fiyat hareketi olduktan sonra, bu hareketin düzeltmesi başlayınca , bu düzeltme hareketinin nerelerde sonlanacağını bulmayı arzuladığımızda Fibonacci Düzeltme Seviyeleri faydalı bir teknik analiz aracı olarak devreye girer.

Fibonacci Geri Alma Seviyeleri
Fibonacci Düzeltme Seviyeleri yada
Fibonacci Retracements (İngilizce) bilinen diğer adlarıdır.

Düzeltme Seviyesi hesaplamalarında, temelde 5 Fibonacci oranı kullanılmakla birlikte, yanında (*) işareti bulunanlar özellikle önemlidir. Ancak, ilerleyen konularda kalıplara değindiğimizde, bazı kalıplarda diğerleri de önem kazanabilir. Bu seviyeler

%23.6
%38.2  (*)
%50     (*)
%61.8  (*)
%78.6 ' dır.

Grafikte örneklendiği gibi, A noktasından B noktasına bir yükseliş sonrası, fiyat bir düzeltme hareketine başladığında, Fibonacci Düzeltme Seviyeleri şöyle hesaplanır :
B Fiyat Seviyesi - ((B fiyat seviyesi - A fiyat seviyesi) * 0.382) = %38.2 Fibonacci Düzeltme Seviyesidir.

Başka bir değişle, bir yöne dogru fiyat hareketinin, fiyat olarak mesafesinin %38.2'sini hesaplayıp, yükselişler için ulaşılan en yüksek değerden çıkartır, düşüşler için ulaşılan en düşük değere ilave edersek, %38.2 Fibonacci Düzeltme Seviyesini elde ederiz.

Aşağıdaki grafikte, XU030 Endekste, 2009 yılından başlayıp, 2010 yılı sonlarına kadar süren yükselişin, Fibonacci Geri Alma Seviyelerini görmektesiniz. %50 geri alma seviyesinde, üçlü dip yaptıktan sonra, %23.6 seviyesine kadar bir yükseliş gerçekleşmiştir.

Fibonacci Hedef Seviyeleri Kesişimi

Fibonacci hedef seviyesi hesaplaması ile bir trendin nerede durabileceğine dair birden çok fiyat seviyesi (%61.8, %100, %161.8, %261 ve %424) hesaplanabilir. Bu seviyelerin bazıları digerlerinden daha önemlidir. Hangilerinin daha önemli olduğu ise, içinde bulunulan Elliott dalgasından, indikatör durumlarına kadar değişen 4-5 ayrı faktöre tabidir.Başka faktörlere bağlı olmadan, önemli seviyeleri belirlemenin (sadece Fibonacci kullanarak) bir alternatifi vardır. Aşağıdaki, XU030 Endeks Günlük grafiğine , altındaki yazıları okumadan bakınız ve keşfetmeye çalışınız lütfen.

Keşfetmiş olabileceğiniz gibi, birden fazla, farklı noktalardan hesaplanan Fibonacci hedef seviyeleri bir noktada kesişiyor ise, bu nokta çok daha güçlü bir dirençtir. Grafikte, A-B-C noktaları kullanılarak hedef seviyeleri hesaplanmış ve grafikte mavi renkli yatay çizgiler olarak gösterilmiştir. Sonrasında, aşağı yönlü hareket devam ederken, oluşan fiyat barları, tamamen farklı noktalar kullanarak, aşağı yönlü ikinci bir Fibonacci hedef seviyesi kümesi oluşturma şansı vermiştir. a-b-c noktaları kullanılarak hesaplanan hedef seviyeleri, grafikte yeşil renkli yatay çizgiler olarak gösterilmektedir. İki farklı noktadan hesaplanan, hedef seviyelerinin tam olarak %100 hedefinde kesiştiği görülebilir. İşte bu nokta, trend için (örnekte, aşağı yönlü trendden bahsediyoruz) çok güçlü bir dirençtir.

Grafikte şans eseri, iki farklı hedef seviyesinin %100 değerlerinde kesişim gerçekleşmiştir. Ancak , iki ayrı a-b-c kümesinin %61.8, %100 ve %161.8^den oluşan tüm farklı alternatif noktarının kesişimleri eşit derecede önemlidir. (İki ayrı hedef kümesinin %61.8-%61.8 yada %61.8-%100 yada %61.8-%161.8 ve benzeri farklı seviyelerde kesişimleri gibi.) Dikkat ederseniz, diğer iki Fibonacci hedef seviyesi olan , %261 ve %424 seviyelerini , önemli kesişim noktalarını belirlemekte kullanmıyorum.

Bu yönteme , bundan sonra Fibonacci hedef seviyeleri kesişimi (intersection) diyeceğiz.

PS : Teknik analiz, olasılıklar oyunudur. Bir oyuncu, aldığı kararda mümkün olduğunca kendi lehindeki olasılıkların yüksek olmasını ister. Fibonacci hedef seviyeleri 5 farklı kesişim olsa da geçilemez seviyeler değillerdir. Bu noktalar bizim, dikkatli olmamızı, muhtemel dönüşün çok daha yüksek olasılık olduğunu gösteren noktalardır.

Fibonacci Hedef Seviyeleri

Fibonacci, toplama serilerinin (0.618) ve bu bilgiden türetilmiş diğer bilgilerin, teknik analizde birçok alternatif uygulaması mevcuttur. Bu yazıda, Fibonacci'den yararlanılarak, bir yöne dogru fiyat hareketi sürerken (Trend) , bu fiyat hareketinin, nerede durabileceğini bulmaya dönük uygulamasını aktaracağım.

Fibonacci'den yararlanarak hedef seviyelerini bulmanın , literatürde bir çok adı mevcuttur.

• Fibonacci Impulse Lines
• Alternate Price Projections (APP)
• Fibonacci Hedef Seviyeleri.

Benim tercih ettiğim isim Fibonacci Hedef Seviyeleri olacak.

Aşağıdaki şekilde gösterildiği gibi, fiyatlar bir dip seviyesinden (a), yükselerek (b) noktasına ulaşmış , sonrasında ise yükselişin bir tepkisi olarak (c) noktasına düşmüş olsun. Bu noktadan sonra yükselişin devamı gelecek ise (d yükselişi), bu yükselişin muhtemel sonlanma noktalarını bulmak için Fibonacci Hedef Seviyelerini kullanabiliriz.Burada dükkat edilmesi gereken şey, (c) düşüşünün , (a) fiyatının altına inmemiş olmasıdır. ( (c) , (a)-(b) yükselişinin bir tepki düşüşü (correction) olmalıdır.)

%61.8 olarak gösterilen yatay çizginin hedef fiyat seviyesini şöyle hesaplarız.
((b'deki fiyat - a'daki fiyat) * 0.618) + c'deki fiyat = %61.8 Fibonacci hedef seviyesidir.
Başka bir deyişle, önce (a)-(b) yükselişinin fiyat olarak mesafesini bulur, bu mesafenin %61.8'ini hesaplar ve bulunan değeri (c) noktasındaki fiyata ilave ederiz.

Grafikte ve açıklamalarda , yükselen piyasa örnegi ile açıkladığımız kavram ve hesaplama yöntemi, düşen bir piyasa için de geçerlidir. Önemli Fibonacci hedef seviyeleri

• %61.8
• %100
• %161.8
• %261.8
• %424 olarak söylenebilir.

Bu kavramın tek başına kullanımı , muhtemel yükselişte önemli direnç noktalarını verir. Peki her nokta eşit derecede önemli midir ? Cevabımız hayır ! Özellikle, şu durumlarda çok değerlidir.

• Farklı yöntemlerde türetilmiş seviyeler çakışıyor ise (Confluance)
• Elliott açısından hangi dalgada olduğumuzu varsayıyorsak (3. dalgada ise %161.8 ve %261.8  önemlidir, 5. dalgada isek %61.8 önemlidir gibi)
• Hangi Kalıbın geliştiği (Gartley yada three tops vb)
• Bazende indikatörler ve fiyat belli konularda iken (Positive and Negative Divergency, Fiyat ve indikatörler birbirleriyle uyumsuz hareket ediyorlarsa)

Ancak, yukardakilerden herbiri, başka bir yazının konusu ve ilerledikçe her birine değineceğim. Yine, bu grafikte anlatılan Fibonacci hedef seviyelerinin, grafikler üstünden, gerçek piyasa örneklerininib bazılarına bakarsak.

XU030 Endeks, Günlük Grafik

Vadeli İşlemler, X30YVADE, 60 dk'lık Grafik.

 

Fibonacci ve Kaosdan Düzene

Fibonacci , 13. yüzyılda yaşamış bir matematikçidir.
En ünlü olan eseri "Libre Abacci"'dir. (Hesaplamalar kitabı anlamına gelir.)
Bugünkü aritmetik sayıların, roman rakamları yerine kullanılmasının temel sorumlusudur. (XIV yerine 15 sayısı)
Bizim özel ilgi alanımızda olan keşfi ise toplama serileridir. Bu seride kullanılan rakamlar ve aralarındaki ilişkiler , teknik analizede bolca kullanılır.
Toplama serileri, 0 ve bir ile başlar ve sonraki her sayı bir önceki iki sayının toplamı olarak ortaya çıkar.
0,1,1,2,3,5,8,13,21,34,55,89,144, sonsuzluğa dogru gider.
Bir sayıyı kendinden sonra gelen sayıya bölmek ise altın oran olarak bilinen 0.618 sayısını ortaya çıkarır. (21/34 = 0.618 vb.)

0.618 sayısının , evrensel bir yanı vardır.  (Kaosdan düzen çıkar)
Denemek için 1'den sonsuzluga kadar giden iki sayı alıp , sonrasında iki sayıyı toplayarak, Fibonacci toplam serisini oluşturalım. Bu iki sayı örnegin 134 ve 851 olsun.

134 + 851 = 985                     (1)
985 + 851 = 1.836                  (2)
1.836 + 985 = 2.821               (3)
2.821 + 1.836 = 4.657            (4)
4.657 + 2.821 = 7.478            (5)
7.478 + 4.657 =  12.135         (6)
12.135 + 7.478 =  19.613       (7)
19.613 + 12.135 = 31.748      (8)
31.748 + 19.613 = 51.361      (9)

Sayıları böyle türettikten (Fibonacci Summation Series) sonra, (7). aşamada türeyen sayıyı (8). aşamada üreyen sayıya bölersek 0.618 sayısını buluruz ve bu noktadan sonraki tüm bölmelerde de 0.618 sayısını elde ederiz.

Teknik analizde 0.618 dışında, yine tamamı üstteki serilerden türetilmiş bir çok fibonacci sayısı ve oranı  bulunur. Bunlara ilerdeki yazılarımda değineceğim.

Sermayeyi Korumanın Önemi

Sermayenizi kaybetmemenizin önemini, kaybedildiği taktirde tekrar yerine koymanın ne kadar zor olduğunu aşağıdaki grafikle açıklayayım.

100 TL sermaye ile piyasalarda oynamaya başladıktan sonra, ilk trade'inizde %50 zarar ettiğinizi kabul edelim.Sonrasında hiç kaybetrmeyip, sırasıyla %50 Karlı, %10 Karlı, % 10 Karlı ve %10 Karlı tradeler yapsanız bile, İlk sermayeye ulaşamazsınız.

Özetle, Toplamda %80 karlı, 4 trade sonrası bile sermaye 99.9 TL olur.

 

Risk Yönetimi

Piyasalarda işlem yapmakla ilgilendiklerinde , kişiler , ilk olarak İngilizce "Holy Grail" , Türkçe'de Altın Formül olarak adlandıracagımız mucizevi ve basit ve karlı ve sürekliliği olan yöntemler arayisina girerler. Tecrübeli traderlar zaman geçtikce sermayeyi korumanın , kardan cok daha onemli oldugunu idrak eder ve oynamak için ,gerekli sermayeyi kaybetmemek için yöntem arayışlarına girerler.

Bu aşamaya ( risk yonetimi ),  deneme yanılma ve para kaybederek , acı tecrübelerle ögrenme yerine, bu blogun ilk kısımlarında girmek bana uygun gözüküyor. Önce basit matematige dayalı ama çok az kişinin bildigi basit bir yöntemle başlayalım.

Diyelim ki koşullar takip ettiginiz yönteme göre uygun ve piyasalarda yükseliş yönünde pozisyon açmaya karar verdiniz. Takip ettiginiz hissenin fiyatı 10 TL olsun. İlk amacımız , kardan cok sermayeyi korumak olacağından işler umdugumuz gibi gitmezse, hangi noktada zarar ile hisseyi satacağımızı ( İngilizcede : Stop Loss ) belirlemek gerekiyor ve örnegimizde bu da 9 TL olsun. Kar hedefimiz ise 13 TL ve üstü olsun.

Bu yöntemde , eger hisseyi alırsak ve işler umdugumuz gibi gidip hisse yükselirse fiyat 11 TL ye geldiğinde elimizdeki hisselerin üçte birini (1/3) satariz. Bunu yaparsak, sonrasinda işler umdugumuz gibi gitmez ve fiyat aşağı dönüp 9 TL'ye düşerse, zarar kestiğimizde oluşacak zarar, üçte iki azalir. Yani, karın üçte birinden vazgeçerek, zararı üçte iki azaltmak mümkündür.

11 TL'yi nasıl bulduk. 10 TL'ye aldığımız hissede fiyat 9 TL'ye düşünce zarar kesmeye karar vermiştik. Yani 1 TL zarara razı idik. 11 TL'yi alis maliyetimiz 10 TL ye, 1 TL razı olduğumuz zarar rakamını ilave ederek ulaştık.

Şimdi, 11 TL'de karin üçte birini alırsak nasıl zararı üçte iki azalttığımıza bakalım.

İlk olarak, hiç bu yöntemi takip etmez isek ne olacağına bakalım. 10 TL maliyet ile aldığımız hisse 12 TL'ye kadar çıkıp, 13 TL olan kar hedefimize vuramadan, düşmeye baslayıp, 9 TL'ye düşerse zararimiz :
1 TL zarar olur.

Anlattığım yöntemi takip edersek, hisselerin üçte birini 11 TL'den satarız. Oluşan kar :
1 TL kar * 1/3 hisse = 0.33 TL kardir.
Sonrasında, kar hedefine gitmeden fiyatlar düşer ve zarar kesme noktasında, zarar ile çıkarsak olusan zarar :
1 TL zarar * 2/3 hisse = 0.66 TL zarardır.
Net zarar = 0.66 TL zarar - 0.33 TL kar = 0.33 TL zarardır.

Görülebileceği gibi anlatılan risk yönetimi yöntemi uygulanmadan olusan zarar 1 TL iken, bu yöntemde zarar 0.3 TL'dir. Karın %30'undan vazgeçerek , zarar %65 azaltilmistir.

Önemli Not :
Blogda yazılan içeriğin tamamının yada bir kısmının internet, yazılı yada görsel  medyada kullanılması yasaktır.

Yöntem Hakkında

Teknik Analiz yapmak için kullanımda olan tüm indikatörlere/metodlara değinmek gibi bir amacım olmadığını bir kez daha vurgulayayım. Ben sadece kişisel açıdan önemli gördüğüm ve piyasalarda kararlar verirken kullandıgım indikatörleri/yöntemleri,, kendi kullandıgım şekliyle açıklıyor olacağım.

Tek bir indikatörü uzun uzadıya tartışmak, alternatif kullanım şekillerini açıklamak tercih etmediğim bir yöntem. Mümkün olduğunca "İçerik" kısmında andığım piyasa analiz araçlarından bir birine kısa kısa değinip, ilerledikçe, ideal kullanım örnekleri ve derinlemesine kullanım yöntemlerini tartışacağım.

Türk piyasalarında grafik ve teknik analiz ürünü olarak Matriks platformunu kullanıyorum. Matriks platformunun indikatörleri ve dili , piyasada çok yaygın kullanılan diğer bir araç olan MetaStock ürününde de kullanabiliyor olduğundan, yazılanlar Metastock'da da eşit bir şekilde geçerlidir.

Hareketli Ortalamalar ve Tercih

Son n adet barın hareketli ortalamasını, grafikte mevcut fiyat barları ile birlikte göstermek için kullanırız. Hareketli ortalama hesaplamanın bir çok yöntemi mevcuttur. Örnegin : Basit, üssel, ağırlıklı, üçgensel vb.

Amacım hareketli ortalamalar üstünde kavramsal bir tartışma yapmak değil. Bu nedenle , direk benim kullanım şeklime geçelim. Ben , son 20 barın, kapanış değerlerinin, üssel hareketli ortalamasını kullanarak grafikte gösteririm.

Matriks yada Metastock dili ile şöyle ifade edebiliriz : MOV(C,20,E)

Tercihim olan 20 barlık, üssel (exponential) hareketli ortalama, 5 dakikalık grafikten , günlük grafiklere kadar tüm zaman dilimlerindeki grafiklerde bize fiyatların gittiği yön (trend) hakkında oldukça güzel bilgi verir.

Üssel hareketli ortalama , aşağıda farklı zaman dilimlerin örnekleri verilen grafiklerde, beyaz renkli gösterilen çizgidir. Bir barın kapanışının üssel hareketli ortalamayı ihlal etmesi durumunda , fiyat hareketinin aynı yönde sürmesi beklenir. (Bazen barlar çizgiyi ihlal ediyor gözükmesine ragmen, her barın kapanışı önemlidir)

Üssel hareketli ortalamanın, kapanış fiyatı ile kırılması ile kırılma yönünde pozisyon açmak, en temel trade şeklidir. Biz ilerleyen konularda , bu şekilden daha karmaşık yöntemleri tercih edeceğiz.

X30YVade (VOB yakın vade), 5 dk'lık grafik

XU030 Endeks, Günlük Grafik.

 

Teknik Analizin Sınırları ve Finansal Özgürlük

Content overrides context.
(Meali Türkçesi : İçerik, sunumdan daha değerlidir.)

Üretimden ve üretilenin kalitesinden çok, sunumun daha önemli hale gelmeye başladığı günümüzde, içeriğin sunumdan daha değerli olduğuna inananıyorum..

Finansal özgürlük arayan herkesin aklına ilk gelen şey evden çalışmak, kimseye bağımlı olmamaktır. Bu amaca ulaşmak için teknik analiz ile piyasaları anlamak, piyasalarda düzgün kazanç sağlayacak yöntem ve metodları bulmak/aktarmak , bu blogun hedeflerinden ilkidir.

Blogumda teknik analizle ilgili

• Kullandığım ve beğendiğim indikatörler, nasıl kullandığım
• Fibonacci ile ilgili
• Hedef fiyat belirleme (Alternate Price Projections)
• Geri alma seviyeleri (Retracement)
• Genişleme hedefleri (Expansion)
• Elliott dalga teorisi
• Kalıplar (Patterns)
• Yukarda andığım 4 bilginin bir arada kullanılması
• Beğendiğim İngilizce teknik analize dönük kitaplar ve kitap önerilerimi bulabilirsiniz.

Evden çalışmaya dönük, dünyadaki trend ve gelişmeleri aktarmak, dünyadaki bu alandaki iş fırsatları ve Türkiye'deki potansiyel uygulama alanları hakkında bilgilendirmek ise blogun ikincil amacıdır.